Miejsce Pamięci Obóz Sandbostel
Stalag XB Sandbostel
We wrześniu 1939 roku Wehrmacht utworzył w Sandbostel Stalag XB - obóz jeniecki dla szeregowców i podoficerów (Stammlager für kriegsgefangene Mannschaften und Unteroffiziere). Na 35-hektarowym
terenie mieszczącym ponad 150 budynków o różnych funkcjach (baraki i budynki administracji) miało zostać umieszczonych do 30 000 jeńców wojennych.
Do końca II wojny światowej w obozie przetrzymywanych było łącznie ponad 300 000 jeńców wojennych, a także osób cywilnych i wojskowych, internowanych z ponad 55 krajów. Większość z nich była przydzielona do pracy w ponad 1100 drużynach roboczych [Arbeitskommandos] w północno-wschodnich Niemczech. Wykonywali oni przymusową pracą głównie w rolnictwie, ale także w przemyśle (w tym przemyśle zbrojeniowym).
Wehrmacht odmawiał szczególnie sowieckim jeńcom wojennych ochrony zapisanej w prawie wojennym. W wyniku tego w Stalagu XB i jego drużynach roboczych z wycieńczenia, głodu i chorób spowodowanych niedożywieniem zmarło tysiące więźniów.
W kwietniu 1945 roku z obozu koncentracyjnego Neuengamme i jego podobozów przybyło do Sandbostel około 9500 więźniów. Ponad 3000 osób zmarło podczas transportu, pobytu w obozowej niewoli, a także w pierwszych tygodniach już po wyzwoleniu obozu.
Wykorzystanie terenu obozu po roku 1945
Po wyzwoleniu Stalagu XB w dniu 29.04.1945 brytyjska armia utworzyła na jego terenie obóz internowania dla członków Waffen-SS. W roku 1948 Ministerstwo Sprawiedliwości Dolnej Saksonii przejęło to
miejsce jako więzienie karne obóz Sandbostel.
Od 1952 do 1960 roku ówczesne dolnosaksońskie Ministerstwo do Spraw Wypędzonych utrzymywało na terenie obozu tak zwaną Obozową Izbę Przyjęć dla młodych mężczyzn uciekających z NRD. Od 1963 roku z
terenu korzystały Niemieckie Siły Zbrojne [Bundeswehr], w ostatnim czasie traktując go jako magazyn. W 1973 roku gmina Sandbostel przejęła teren i utworzyła na jego obszarze okręg przemysłowy
Immerhain.
Miejsce Pamięci Obóz Sandbostel
W 2005, 2008 i 2015 roku Fundacja Obóz Sandbostel pozyskała część terenu byłego obozu i założyła Miejsce Pamięci Obóz Sandbostel. Do terenu Miejsca Pamięci należy 13 historycznych baraków oraz
budynek obozu jeńców wojennych, a także niektóre obiekty z czasów powojennych. Odrestaurowano pięć drewnianych baraków, dwie latryny a także budynek kuchni. Cztery murowane budynki mieszkalne
będące ruinami są dziś dostępne do zwiedzania.
Cmentarz wojenny Sandbostel
Na początku 1941 roku Wehrmacht utworzył przy Sandbostel cmentarz obozowy. Pochowani są tam anonimowo w masowych grobach sowieccy jeńcy wojenni zmarli w Stalagu XB.
Jeńcy obozu koncentracyjnego, którzy zmarli w kwietniu i w maju 1945 roku, początkowo byli chowani w grobach masowych w okolicy obozu. Pomiędzy 1954 a 1956 rokiem dokonano ekshumacji ich ciał i
ponownego pochówku na terenie byłego cmentarza obozowego, który został przekształcony w cmentarz wojenny Sandbostel.
W ramach przebudowy zdemontowano sowiecki i polski pomnik. Zastąpiono je grupą rzeźb oraz krzyżem łacińskim. Dzisiejszy wygląd cmentarz otrzymał w latach ’80.
Łączna liczba jeńców i więźniów obozu koncentracyjnego spoczywających na cmentarzu wojennym Sandbostel nie jest znana.
Wystawa Stalag XB Sandbostel Historia i historia powojenna obozu jenieckiego
W latach 2011-2013 opracowano dwuczęściową wystawę stałą. Pierwsza jej część dotyczy historii obozu jenieckiego od 1939 do 1945 roku i deportacji więźniów obozu koncentracyjnego Neuengamme do
Sandbostel w kwietniu 1945 roku. W drugiej części wystawy ukazano wyzwolenie obozu z punktu widzenia brytyjskiej armii a także późniejsze wykorzystanie terenu po 1945 roku. Ta część wystawy
opisuje również historię pamięci oraz powstania Miejsca Pamięci Obóz Sandbostel.
